دود نسل زد؛ چرا نوجوانان در دام ترندهای دودزا گرفتار می‌شوند؟

به گزارش اطلاع با ما ، دودزا : در حالی‌که نوشیدنی‌ها و تنقلات دودزا در فضای مجازی به ترند روز تبدیل شده‌اند، کارشناسان نسبت به عادی‌سازی مصرف سیگار، ویپ و گل در میان نوجوانان هشدار می‌دهند. دسترسی آسان، کنجکاوی، فشار همسالان و نبود آموزش مؤثر، نوجوانان را به سمت تجربه‌های خطرناک سوق داده است؛ تجربه‌هایی که گاه از تفریح شروع می‌شود و به وابستگی ختم می‌گردد.

دود و خیال نسل زد؛ وقتی تفریح به عادت تبدیل می‌شود

از نوشیدنی‌های دودزا تا شکلات‌های بخارزا، ترندهای جدید شبکه‌های اجتماعی به‌سرعت وارد دنیای نوجوانان شده‌اند. در نگاه اول شاید این محصولات بی‌ضرر به نظر برسند، اما روان‌شناسان می‌گویند همین تجربه‌های کوچک، ذهن نوجوان را به سمت رفتارهای پرخطر مانند مصرف سیگار یا گل سوق می‌دهد.

نشانه‌های نگران‌کننده از کاهش سن مصرف

اگرچه آمار رسمی پس از سال ۱۴۰۰ منتشر نشده، اما مشاهدات میدانی نشان می‌دهد سن مصرف دخانیات در کشور کاهش یافته است. برخی پژوهشگران می‌گویند از هر ۱۰ دانش‌آموز دختر، ۳ نفر سیگار مصرف می‌کنند. در عین حال، بیش از نیمی از مصرف‌کنندگان گل در گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال قرار دارند. این داده‌ها از واقعیتی تلخ حکایت می‌کند: مرز میان کنجکاوی و وابستگی در حال از بین رفتن است.

نوجوانان در جست‌وجوی آرامش، نه اعتیاد

مهسا ساداتی، روان‌شناس کودک و نوجوان، معتقد است: بسیاری از نوجوانان برای فرار از استرس، اختلافات خانوادگی و احساس تنهایی به دخانیات پناه می‌برند. او می‌گوید: «نوجوان به دنبال حس آرامش موقتی است، نه لزوماً اعتیاد. اما همین تجربه می‌تواند آغاز یک مسیر خطرناک باشد.»

دسترسی آسان، سوخت ترندهای دودزا

قیمت پایین و فروش آزادانه دخانیات در اطراف مدارس، یکی از دلایل اصلی افزایش مصرف در سنین پایین است. کارشناسان تأکید می‌کنند که نبود نظارت کافی و ضعف قوانین بازدارنده، نوجوانان را در معرض انتخاب‌های پرریسک قرار داده است.

وقتی ارزش‌ها وارونه می‌شوند

رفتار والدین و جامعه، گاه ناخواسته به نرمال‌سازی مصرف دخانیات کمک می‌کند. در بسیاری از خانواده‌ها، قلیان و سیگار در مهمانی‌ها امری عادی است. نوجوان در چنین فضایی، مرز درست و نادرست را از دست می‌دهد. ساداتی می‌گوید: «نوجوان نمی‌فهمد چرا رفتار والدین مجاز است اما خودش نه. این تضاد رفتاری، مسیر را برای هنجارشکنی هموار می‌کند.»

نسل زد به دنبال معناست، نه ممنوعیت

روان‌شناسان هشدار می‌دهند که صرفاً با ممنوعیت نمی‌توان نسل زد را کنترل کرد. این نسل تشنه تجربه، گفت‌وگو و حس تأثیرگذاری است. نبود برنامه‌های جذاب، فضاهای تفریحی ایمن و مشاوران آشنا با زبان نسل جدید، نوجوانان را به سمت جایگزین‌های خطرناک می‌کشاند.

آموزش واقعی، نه نصیحت

متخصصان تأکید دارند که آگاهی باید عینی و تصویری باشد؛ مثلاً نشان دادن تأثیر مواد بر مغز یا تمرکز، نه فقط گفتن «نکش». ساداتی می‌گوید: «اگر از کودکی قانون‌مداری و مسئولیت‌پذیری را آموزش دهیم، نوجوانان در آینده کمتر به سمت رفتارهای پرخطر می‌روند.»

این گزارش بر پایه بررسی‌های تحریریه اطلاع باما و مرور داده‌های منتشرشده در رسانه‌های کشور تنظیم شده است.