حذف پروانه ساخت فیلم؛ خیز سینمای ایران برای آزادی یا آغاز هرج‌ومرج؟

به گزارش اطلاع با ما ، سینمای ایران:  درخواست حذف پروانه ساخت فیلم از سوی صنوف سینمایی، موجی از بحث‌ها را در سینمای ایران به راه انداخته است. این تغییر، راهی به سوی آزادی خلاقیت یا زمینه‌ساز بی‌نظمی در تولید خواهد بود؟ تجربه کشورهای دیگر چه می‌گوید؟

در روزهایی که نگاه رسانه‌ها به حاشیه‌های چهره‌های سینمایی دوخته شده، موضوعی مهم‌تر در حال شکل‌گیری است: درخواست حذف پروانه ساخت فیلم از سوی کارگردانان و فیلمنامه‌نویسان ایرانی. این مطالبه که حالا با حمایت ۱۳ صنف دیگر هم روبه‌رو شده، زمینه‌ساز یک بحث گسترده درباره مرز میان نظارت دولتی و آزادی خلاقیت هنری شده است.

چرا حذف پروانه ساخت مطرح شده است؟

بسیاری از فیلم‌سازان معتقدند پروانه ساخت به‌جای حمایت از تولید، به یک مانع بوروکراتیک تبدیل شده است. روند زمان‌بر و گاه سلیقه‌ای صدور این مجوز، نه‌تنها تولید را کند می‌کند، بلکه هزینه‌ها را هم افزایش می‌دهد. از این منظر، حذف آن می‌تواند فرصتی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش خلاقیت باشد.

آیا دولت باید در مرحله تولید دخالت کند؟

در نگاه بخشی از سینماگران، تصمیم‌گیری درباره ساخت یک فیلم باید در اختیار خالق اثر باشد، نه دولت. آن‌ها معتقدند که دولت می‌تواند نقش نظارتی خود را در مرحله نمایش اعمال کند، اما در فرایند خلق نباید دخالت کند.

دیدگاه مخالفان حذف پروانه ساخت چیست؟

از سوی دیگر، برخی تهیه‌کننده‌ها این حذف را تهدیدی برای سینما می‌دانند. آن‌ها بر این باورند که مجوز ساخت یک ابزار چانه‌زنی است؛ یعنی اگر فیلمی پروانه ساخت داشته باشد، دولت در مرحله صدور مجوز نمایش مسئولیت بیشتری خواهد داشت. حذف این مرحله ممکن است ابزارهای پیگیری قانونی و صنفی را کاهش دهد.

تجربه کشورهای دیگر در حذف مجوز ساخت

در بسیاری از کشورها، مجوز ساخت فیلم وجود ندارد. برای مثال:

فرانسه: فیلم‌ها باید در مرکز ملی سینما ثبت شوند تا از حمایت یا امکان اکران برخوردار شوند.

آمریکا: ساخت آزاد است اما پخش به نظام رتبه‌بندی و بازار وابسته است.

هند و ترکیه: ساخت آزاد، اما نمایش نیازمند مجوز سانسور است.

کره جنوبی: پروژه‌ها ثبت می‌شوند، اما نیاز به مجوز محتوایی ندارند.

در همه این کشورها، نبود پروانه ساخت به معنای فقدان نظم نیست؛ بلکه جایگزین‌های شفاف و حقوقی تعریف شده است.

حذف پروانه ساخت؛ تهدید یا فرصت؟

در شرایط فعلی ایران، این تصمیم می‌تواند مزایا و معایبی داشته باشد:

مزایا:

تسریع روند تولید

رشد سینمای مستقل

کاهش خودسانسوری

کاهش تمرکز تصمیم‌گیری دولتی

چالش‌ها:

امکان تولیدات بی‌کیفیت یا غیرحرفه‌ای

ابهام حقوقی در قرارداد و بیمه

کاهش نظارت در مرحله ساخت

سخت‌تر شدن دریافت مجوز نمایش

راه‌حل میانه؛ حذف با جایگزین شفاف

حذف مجوز ساخت زمانی مؤثر خواهد بود که:

نظام ثبت پروژه‌های سینمایی به‌عنوان جایگزین معرفی شود

مجوز نمایش همچنان به‌صورت قانونی و شفاف صادر شود

صنوف سینمایی در تنظیم و نظارت نقش کلیدی داشته باشند

حمایت‌های مالی و بیمه‌ای فقط به آثار ثبت‌شده تعلق گیرد

جمع‌بندی: دولت شریک خلاقیت یا ناظر محدودکننده؟

در نهایت، پرسش اساسی این نیست که پروانه ساخت باشد یا نه؛ بلکه اینکه رابطه دولت با سینما چگونه تعریف شود. اگر دولت به‌جای ناظر سخت‌گیر، به شریکی در خلق آثار تبدیل شود، می‌توان به آینده‌ای پویاتر برای سینمای ایران امید داشت.

این گزارش بر پایه بررسی‌های تحریریه اطلاع باما و مرور داده‌های منتشرشده در رسانه‌های کشور تنظیم شده است.