آیا افزایش قیمت بنزین با مقایسه آن با آب معدنی منطقی است؟ مغالطه‌ای خطرناک در تصمیم‌سازی اقتصادی

به گزارش اطلاع با ما ، قیمت بنزین: مقایسه قیمت بنزین با بطری آب معدنی، یک خطای تحلیلی است. آب بطری کالایی مصرفی و تجملی است، اما بنزین کالایی زیرساختی و حیاتی برای اقتصاد. افزایش قیمت بنزین نه‌تنها باعث صرفه‌جویی نمی‌شود، بلکه به تورم گسترده و فشار بر دهک‌های پایین منجر خواهد شد. تصمیم درباره بهای سوخت، باید بر پایه تحلیل علمی، نه مقایسه‌های ساده‌انگارانه باشد.

وقتی قیمت بنزین را با آب معدنی مقایسه می‌کنند

اظهارنظر اخیر رئیس‌جمهور درباره لزوم افزایش قیمت بنزین با مقایسه آن با قیمت یک بطری آب معدنی، موجی از انتقاد را میان کارشناسان اقتصادی برانگیخته است. این مقایسه به ظاهر ساده، در واقع نوعی مغالطه اقتصادی است که می‌تواند تبعات تورمی و اجتماعی سنگینی در پی داشته باشد.

تفاوت بنیادی بنزین و آب معدنی؛ از نوع کالا تا نقش اقتصادی

آب بطری یک کالای نهایی مصرفی است که هزینه‌های تولید، بسته‌بندی و بازاریابی در قیمت آن لحاظ می‌شود. اما بنزین، کالایی واسطه‌ای و حامل انرژی است که در تمام زنجیره تولید و توزیع نقش دارد. مقایسه این دو، مانند مقایسه قیمت گندم با قیمت یک کیک لوکس است؛ دو کالای کاملاً متفاوت از نظر ماهیت و کارکرد اقتصادی.

بنزین و آب در برابر کشش قیمتی تقاضا

مصرف آب بطری با افزایش قیمت به‌راحتی کاهش می‌یابد، زیرا مردم می‌توانند از آب شهری استفاده کنند. اما مصرف بنزین چنین نیست؛ حمل‌ونقل شهری، توزیع کالا و حتی خدمات درمانی به بنزین وابسته است. بنابراین افزایش قیمت بنزین، نه‌تنها مصرف را کم نمی‌کند بلکه فشار تورمی شدیدی بر کل جامعه وارد می‌کند.

اثرات تورمی و اجتماعی افزایش قیمت بنزین

بنزین برخلاف آب معدنی، یک نهاده اصلی در اقتصاد است. هر افزایش قیمتی در بنزین، هزینه حمل‌ونقل همه کالاها را بالا می‌برد و به شکل دومینووار تورمی عمومی ایجاد می‌کند. این تورم بیشترین اثر را بر دهک‌های کم‌درآمد دارد؛ همان‌هایی که بخش زیادی از درآمدشان صرف حمل‌ونقل یا مایحتاج روزمره می‌شود.

نقش دولت و ساختار بازار؛ دو جهان متفاوت

بازار آب معدنی، رقابتی است؛ برندهای متعدد و قیمت‌های متنوع دارد. اما بازار بنزین در ایران تحت کنترل دولت است. دولت نه‌تنها تولیدکننده و توزیع‌کننده اصلی است، بلکه یارانه‌ها و سیاست‌های اجتماعی را هم بر آن تحمیل می‌کند. در چنین ساختاری، افزایش قیمت بنزین یک تصمیم صرفاً اقتصادی نیست، بلکه تبعات سیاسی و اجتماعی سنگینی دارد.

نتیجه‌گیری؛ تصمیم درباره بنزین با منطق بازار آب معدنی ممکن نیست

افزایش قیمت بنزین بر اساس مقایسه با آب معدنی، از اساس تحلیلی نادرست و غیرعلمی است. اقتصاددانان معتقدند تعیین نرخ سوخت باید با توجه به کشش قیمتی، توان معیشتی مردم و آثار تورمی انجام شود، نه با استناد به قیمت کالاهای مصرفی. هدف سیاست‌گذاری اقتصادی باید افزایش کارایی و رفاه عمومی باشد، نه صرفاً تعدیل قیمت‌ها روی کاغذ.

این گزارش بر پایه بررسی‌های تحریریه اطلاع باما و مرور داده‌های منتشرشده در رسانه‌های کشور تنظیم شده است.