منشور کوروش؛ سندی از دل تاریخ برای بازسازی هویت ایرانی امروز

به گزارش اطلاع با ما ، منشور کوروش: وحید استرون– ثبت جهانی منشور کوروش بار دیگر نگاه‌ها را به یکی از کهن‌ترین اسناد عدالت و مدارا در جهان جلب کرده است. این سند باستانی نه‌تنها یادگار یک پادشاه، بلکه نمادی از منش فرهنگی ایرانیان است؛ پیامی که می‌تواند در جهان امروز نیز الهام‌بخش گفت‌وگو، مدارای اجتماعی و بازتعریف هویت ملی باشد.

منشور کوروش؛ میراثی زنده از وجدان تمدن ایرانی

تصویب منشور کوروش در یونسکو، فقط یک رویداد تاریخی نیست؛ بلکه بازتابی از تداوم حضور ایران در حافظه تمدن جهانی است. منشور کوروش که در قرن ششم پیش از میلاد نگاشته شد، با مفاهیمی چون آزادی، عدالت و احترام به باور دیگران، یکی از نخستین بیانیه‌های انسانی در تاریخ حکومت‌داری به شمار می‌رود.
در واقع، این سند نه تنها یادگاری از گذشته است، بلکه آیینه‌ای برای بازتاب روح عدالت‌جوی ایرانیان در طول تاریخ محسوب می‌شود.

سرمایه نمادین و حافظه جمعی ایرانیان

از دیدگاه جامعه‌شناسی، منشور کوروش بخشی از «سرمایه نمادین» ایران است؛ سرمایه‌ای که ملت‌ها از طریق آن به خود مشروعیت فرهنگی و تاریخی می‌بخشند.
همان‌طور که بوردیو می‌گوید، حافظه جمعی یک ملت زمانی زنده است که میان گذشته و حالش پیوند برقرار شود. توجه دوباره به منشور کوروش، یعنی بازسازی این پیوند و تقویت حس اعتمادبه‌نفس فرهنگی در جامعه ایرانی.

چالش امروز؛ فاصله میان میراث ملی و نگاه رسمی

با وجود اهمیت جهانی این سند، جای تعجب است که زادروز کوروش هنوز در تقویم رسمی کشور ثبت نشده و هر ساله حضور مردمی در پاسارگاد با محدودیت مواجه می‌شود. این مسئله را می‌توان نتیجه نبود گفتمان واحد فرهنگی میان جامعه و نهادهای رسمی دانست.
اگر دیگر کشورها از تاریخ خود برای تقویت انسجام ملی بهره می‌گیرند، ایران نیز می‌تواند از منشور کوروش به عنوان پلی میان تاریخ باستان، فرهنگ اسلامی و جامعه مدرن استفاده کند.

درس‌های منشور برای امروز ایران

منشور کوروش حامل چند اصل اساسی است که در ایران امروز نیز می‌تواند راهگشا باشد:

مدارا و تساهل فرهنگی: احترام به باورهای گوناگون، کلید کاهش تنش‌های اجتماعی است.

حکمرانی عادلانه: قدرت باید با «دادگری» تعریف شود، نه با سلطه.

عدالت ترمیمی: بازگرداندن اسیران و بازسازی نیایشگاه‌ها در منشور، نشانه‌ای از نگاه انسانی به سیاست است.

این مفاهیم می‌توانند در نظام آموزشی، فرهنگی و سیاست‌گذاری اجتماعی کشور به‌کار گرفته شوند تا روح منشور از «موزه» به «زندگی روزمره» بازگردد.

از گل‌نوشته تا فرهنگ زنده

منشور کوروش فقط یک اثر باستانی نیست؛ بلکه منشور انسانیت ایرانی است.
اگر این سند صرفاً در vitrines موزه‌ها بماند، در گذشته منجمد می‌شود؛ اما اگر مفاهیم آن در آموزش، سینما و رسانه‌های امروز بازآفرینی شود، می‌تواند به بخشی از گفت‌وگوی ملی و جهانی ایران تبدیل گردد.
به تعبیر آنتونی گیدنز، سنت‌ها زمانی زنده می‌مانند که بازتفسیر شوند، نه تکرار.

میراثی برای همزیستی و آینده

در جهانی پرتنش، بازگشت به روح منشور کوروش بازگشتی به گذشته نیست، بلکه گامی به‌سوی آینده‌ای انسانی‌تر و همدلانه‌تر است.
این سند، یادآور آن است که هویت ایرانی نه در شعار، بلکه در رفتار و گفت‌وگوی فرهنگی معنا می‌یابد — همان چیزی که ایران را در حافظه جهانی با عنوان سرزمین گفت‌وگو و عدالت ماندگار کرده است.

این گزارش بر پایه بررسی‌های تحریریه اطلاع باما و مرور داده‌های منتشرشده در رسانه‌های کشور تنظیم شده است.