آتش‌بس حماس و اسرائیل؛ فصلی تازه در خاورمیانه یا وقفه‌ای موقت در جنگ غزه؟

به گزارش اطلاع با ما، آتش‌بس حماس و اسرائیل: پس از دو سال جنگ خونین در غزه، حماس و اسرائیل سرانجام در شرم‌الشیخ بر سر آتش‌بس موقت به توافق رسیدند؛ توافقی که در چارچوب طرح ۲۰ ماده‌ای رئیس‌جمهور آمریکا تنها شامل مرحله اول آن، یعنی تبادل اسرا و توقف درگیری‌هاست. با وجود شادی مردم غزه از این خبر، تردیدها درباره پایداری آتش‌بس و مخالفت جناح‌های افراطی اسرائیل، سایه‌ای سنگین بر آینده این توافق انداخته است.

آغاز آتش‌بس پس از دو سال جنگ در غزه

در نخستین ساعات ۱۷ مهر، دو روز پس از دومین سالگرد عملیات ۷ اکتبر، آتش‌بس حماس و اسرائیل در نتیجه مذاکرات غیرمستقیم در شرم‌الشیخ مصر اعلام شد. این توافق در چارچوب طرح ۲۰ ماده‌ای رئیس‌جمهور آمریکا شکل گرفته و فعلاً تنها مرحله اول آن — توقف درگیری‌ها و تبادل اسرا — اجرا خواهد شد.
اعلام این خبر موجی از شادی در نوار غزه ایجاد کرد، هرچند حملات پراکنده اسرائیل همچنان گزارش می‌شود.

خسارات سنگین دو سال جنگ

طی دو سال گذشته، طبق گزارش سازمان‌های بین‌المللی، بیش از ۷۰ هزار فلسطینی — عمدتاً زن و کودک — جان باخته‌اند و حدود ۸۰ درصد زیرساخت‌های غزه تخریب شده است.
اسرائیل نیز در پی تلفات سنگین، فشار داخلی و بین‌المللی گسترده‌ای را تجربه کرده است. کشورهای متحد اسرائیل از جمله فرانسه، آلمان و بریتانیا از طرح «راه‌حل دو کشوری» حمایت کرده‌اند و خواستار پایان جنگ شده‌اند.

محورهای اصلی توافق آتش‌بس

در مرحله نخست، دو طرف توافق کرده‌اند در محدوده زمانی و جغرافیایی مشخص، درگیری‌ها را متوقف کنند. ارتش اسرائیل بخشی از نیروهای خود را از غزه عقب خواهد کشید و در مقابل، حماس همه اسرای زنده اسرائیلی را آزاد می‌کند.
در سوی دیگر، اسرائیل نیز متعهد به آزادی صدها زندانی فلسطینی شده است. هنوز نام‌های این زندانیان مشخص نیست، اما برخی منابع از درخواست حماس برای آزادی «مروان برغوثی» خبر داده‌اند؛ موضوعی که با مخالفت نتانیاهو روبه‌رو شده است.

ورود کمک‌های بشردوستانه و نقش کشور‌های میانجی

یکی از مهم‌ترین بندهای آتش‌بس حماس و اسرائیل، ورود گسترده کمک‌های انسانی به نوار غزه است. قرار است گذرگاه‌های جنوبی بازگشایی و نیروهای بین‌المللی یا منطقه‌ای بر روند اجرای توافق نظارت کنند.
گفته می‌شود نقش مصر و قطر در این مرحله کلیدی است، هرچند جزئیات ترکیب ناظران و اختیارات آنها هنوز اعلام نشده است.

نارضایتی جریان‌های افراطی در اسرائیل

هرچند خانواده‌های گروگان‌ها از این توافق استقبال کرده‌اند، اما جناح‌های افراطی در اسرائیل آن را امتیازی خطرناک به حماس می‌دانند. این گروه‌ها بر ادامه حملات تا اشغال کامل غزه و حتی الحاق کرانه باختری تأکید دارند.
تحلیلگران معتقدند که نتانیاهو با پذیرش این توافق، تلاش دارد فشار داخلی و بین‌المللی را کاهش دهد و زمان بخرد.

جایگاه حماس پس از آتش‌بس

در سوی دیگر، حماس این توافق را نوعی پیروزی سیاسی و انسانی قلمداد کرده است. توقف بمباران‌ها، آزادی زندانیان و ورود کمک‌ها به غزه می‌تواند موقعیت این گروه را در آینده سیاسی فلسطین تقویت کند.
با این حال، بخش‌هایی از طرح آمریکایی به خلع سلاح حماس اشاره دارند، اما این موضوع هنوز وارد مرحله اجرا نشده است.

چشم‌انداز آینده؛ صلح پایدار یا آتش‌بس موقت؟

پرسش کلیدی اکنون این است که آیا آتش‌بس حماس و اسرائیل می‌تواند به صلحی پایدار بینجامد یا صرفاً یک وقفه موقت در جنگی فرسایشی است؟
تحلیلگران سه سناریو را مطرح کرده‌اند:
۱. اجرای کامل توافق و بازگشت به مسیر دیپلماسی.
۲. اجرای ناقص و شکننده که دیر یا زود به درگیری مجدد منتهی می‌شود.

۳. شکست سریع توافق به‌دلیل اختلاف داخلی یا حملات متقابل.

نقش کشور‌های میانجی مانند مصر، قطر و آمریکا در تعیین سرنوشت این توافق حیاتی است. بدون سازوکار نظارتی و ضمانت اجرایی، هیچ آتش‌بسی در غزه پایدار نخواهد ماند.

جمع‌بندی تحلیلی

آتش‌بس جدید اگرچه روزنه‌ای از امید را در میان آوار و ویرانی غزه گشوده است، اما تضمینی برای صلح نیست. در حالی‌که حماس آن را نشانه مقاومت و پیروزی می‌داند، مخالفان افراطی در اسرائیل از بازسازی این گروه بیم دارند.
تجربه گذشته نشان داده است که در خاورمیانه، آتش‌بس بدون اعتماد و تضمین بین‌المللی، بیشتر شبیه وقفه‌ای در جنگ است تا آغاز صلح.

این گزارش بر پایه بررسی‌های تحریریه اطلاع باما و مرور داده‌های منتشرشده در رسانه‌های کشور تنظیم شده است.