فرسودگی خودروها و بنزین بی‌کیفیت؛ متهمان اصلی آلودگی هوای کلان‌شهرها

به گزارش اطلاع با ما، آلودگی هوا – به‌ویژه در فصول پاییز و زمستان، همچنان یکی از بزرگترین معضلات زیست‌محیطی و بهداشتی کلان‌شهرهای ایران است. این مشکل هر ساله با کاهش دما و وقوع پدیده وارونگی هوا تشدید می‌شود و باعث افزایش قابل توجه ذرات معلق و آلودگی ناشی از آلاینده‌ها می‌گردد. نکته قابل توجه این است که همچنان بحث‌های زیادی در مورد منابع اصلی آلودگی و سهم عوامل مختلف در آن وجود دارد؛ موضوعی که بارها منجر به متهم کردن سازمان‌ها و نهادهای مختلف به مقصر بودن در بروز این بحران شده است.

عوامل اصلی آلودگی هوا

بر اساس تحلیل‌ها و اظهارنظرهای کارشناسان مختلف، سهم قابل توجهی از آلودگی هوا به فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی و خودروهای شخصی بازمی‌گردد. خودروهای قدیمی و فرسوده با استانداردهای پایین و مصرف سوخت بالا، سهم بسیار زیادی در انتشار ذرات معلق و گازهای آلاینده دارند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که درصد بالایی از خودروها، کامیون‌ها و موتور سیکلت‌ها در ایران به سن فرسودگی رسیده و توانایی کاهش آلایندگی را ندارند. این ناوگان فرسوده حتی با مصرف سوخت‌های با کیفیت نیز قادر به کاهش آلایندگی نخواهند بود.

از سوی دیگر، کاهش کیفیت سوخت‌های مصرفی، مانند تولید بنزین با اکتان پایین به دلیل مشکلات ناترازی، باعث افزایش آلودگی هوا شده است. طبق گزارش‌ها، دولت به دلیل ناتوانی در تامین کافی بنزین با کیفیت بالا، مجبور به تولید و عرضه بنزین با اکتان پایین‌تر شده که می‌تواند منجر به تولید آلاینده‌های بیشتری در فرآیند احتراق سوخت شود. در این بین، سهم صنایع و نیروگاه‌ها نیز که با سوخت‌های مایع مانند مازوت و گازوئیل فعالیت می‌کنند، به خصوص در زمستان‌ها، به بحران آلودگی هوا دامن زده است.

تحلیل نقش سیاست‌ها و تصمیمات دولتی

در حالی که منابع مختلفی برای آلایندگی هوا شناسایی شده‌اند، ناتوانی دولت در ایجاد زیرساخت‌های لازم برای جایگزینی ناوگان فرسوده و تامین سوخت‌های با کیفیت، نقش مهمی در وضعیت فعلی دارد. کمبود بودجه و ممنوعیت واردات خودروهای جدید نیز موجب شده که بازار خودرو ایران انحصاری بماند و محصولات با استاندارد پایین و کیفیت نامناسب، همچنان به فروش برسند.

افزون بر این، ناکارآمدی و ناترازی در تامین منابع انرژی، دولت را مجبور به استفاده از سوخت‌های با آلایندگی بالا در بخش صنایع و نیروگاه‌ها کرده است. به‌رغم آنکه دولت و شرکت‌های پالایشی اعلام می‌کنند که در تهران از سوخت مازوت استفاده نمی‌شود، همچنان آلودگی بالا و ذرات معلق در شهرهای بزرگ به چشم می‌خورد که این ادعا را زیر سوال می‌برد.

راهکارها و چالش‌ها

با توجه به چالش‌های موجود، به نظر می‌رسد که تنها راهکارهای موقت و محدود نمی‌توانند به‌طور مؤثری بحران آلودگی هوا را حل کنند. برخی از راهکارهای پیشنهادشده شامل توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، جذب سرمایه‌گذاری خصوصی در حوزه گاز و خارج کردن خودروهای فرسوده از ناوگان حمل و نقل است. اما این اقدامات نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت و منابع مالی کافی دارد. در عین حال، نیاز است که سیاست‌های شفاف و واحدی از سوی دولت اتخاذ شود که به‌جای مقصر دانستن یکدیگر، تمام سازمان‌ها و نهادهای مسئول در جهت بهبود کیفیت هوا و کاهش آلایندگی‌ها هم‌افزایی کنند.

در نهایت، رفع این بحران نیازمند همکاری گسترده‌تری از سوی دولت، بخش خصوصی، و جامعه است. تنها با تدوین و اجرای سیاست‌های کارآمد در خصوص حمل و نقل عمومی و بهبود کیفیت سوخت، می‌توان امیدوار بود که کیفیت هوای کلان‌شهرها در آینده بهبود یابد و سلامت عمومی جامعه کمتر در معرض خطر قرار گیرد.

اطلاع باما